Zo lang zo moe

“Het is alsof de dagen, als engelen in goud en blauw, onvatbaar boven de cirkelgang van de vernietiging staan.”

Motto van E.M. Remarque in Stefan Hertmans’ Oorlog en terpentijn (Amsterdam: De Bezige Bij 2014), boek met een hoog Sebald-gehalte. De foto’s, de herinnering, de melancholie, het cirkelen van de gedachten, de zinnen. Het was toch Hertmans die ergens schreef dat er in elke zin iets moet gebeuren? Dat lees je er ook aan.

“Dan verdwijnt hij op een of andere manier uit het zicht van mijn herinnering, en voel ik mij, overmand door de plots oplichtende helderheid van dit tafereel van zo lang geleden, zo moe dat  ik ter plekke in slaap zou kunnen vallen.”

Ib., p. 13.

Zinnencirkels

“Door de telkens hechter om elkaar heen cirkelende zinnen, de aanhalingen in de aanhaling, waardoor de zinnen als Russische popjes in elkaar passen, wordt vreemd genoeg elke verklaring juist uitgesteld, opgeschort, zodat de lezer door een zinderend soort mijmering over tijd en verlies wordt gedreven.“

Stefan Hertmans over Max Sebalds Austerlitz, hier in een boekenlijstje van enkele jaren terug voor De Groene Amsterdammer.